आयुर्वेद समजूती आणि ग़ैरसमज़ूती – भाग ५

भाकरी… निरोगी आयुष्याची गुरूकिल्ली…

अरे संसार संसार… जसा तवा चूल्ह्या वर… आधी हाताले चटके… तवा मियते भाकर।।(बहीणाबाई चौधरी)

तसा diet विषयाचा आणि या कवितेचा direct संबंध नाहीं… पण असं वाटत ज़र भाकरीच नसती तर बहीणा बाईंच्या या सुंदर ओळींना आपण मूकलो असतो का..?..म्हणजे हे सुद्धा एक भाकरीचे महत्वच म्हणलं पाहिजे…

आता मूळ विषयाकड़े येवूया..

असा ब-याच जणांचा ग़ैरसमज आहे की ,भाकरी हे गरिबाचं जेवण आहे… पण असा विचार ही आपली वैचारिक ग़रीबी आहे., उलट अतिश्रीमंत व्यक्तिंना खूप पैसे घालवून जे आजार होतात… त्याचे हे अतिशय स्वस्त औषध आहे..

थोडक्यात भाकरीचे उपयोग:

१. उत्तम diet फ़ूड आहे,( low calories)

२. शिवाय स्वस्तात उपलब्ध आहे आणि

३. वजन कमी करण्याचा सुद्धा सोपा उपाय आहे

४. सहज पचते त्यामूळे रुग्णाचा उत्तम आहार

५. ज्वारीची  भाकरी हे acidity, मधुमेह, आमवात ,अपचनाचा त्रास असणा-या रुग्णांच औषध आहे

६. ज्वारीची  भाकरी पित्त कफ विकार कमी करते

७. थंड असल्यामूळे उष्णता कमी करते

८. ज्वारी च्या लाह्यांचा काढ़ा घाम आणण्यास उपयुक्त आहे त्यामुळे तापही कमी करतो

… कदाचित हे मिळवण्यासाठी आपल्याला फ़ार कष्ट पडत नाही आणि हजारोंची फी.. मोजावी लागत नाही..म्हणून आपल्याला तीचे महत्व वाटत नाही, पण भाकरी हे आपल्या भारतीय आहार शास्त्रातील एक वरदान आहे.

पथ्याचे जेवण म्हणजे प्रत्येक वेळेला बेचवच असले पाहिजे असं काही नाही.. भाकरी च्या पीठाच्या सुद्घा चविष्ट recipes बनवून खाता येतात..

१. भाकरी- जी पारंपारिक पद्धतीने बनवली जाते

२. ज्वारीच्या पीठाची घावने

३. त्याचे भाज्या घालून cutlets बनवणे..

४. ज्वारीच्या पीठाची उकड

५ . ज्वारीच्या पीठाच थालिपीठ…

६.  ज्वारीच्या लाह्या.. व त्याचे पदार्थ … etc

गावाकडच्या शेतक-यां च्या आरोग्याचं आणि सड़पातळ बांध्याचं रहस्य यातच दडलेल आहे…ते महत्व आपण समजून आपल्या आरोग्यासाठी याचा फ़ायदा क़रुन घेतला पाहिजे .

म्हणूनच ….’भाकरी खाओ और ख़ुद जान ज़ाओ … !!’

आयुर्वेद जगा आणि निरोगी रहा…

डॉ. गौरी सहस्रबुद्धे – साबळे ( एम डी आयुर्वेद, पुणे)